Prekursor: Louis Pasteur
Zawdzięczmy mu przełom w dziedzinie szczepień, opis procesu fermentacji i – nazwanej od jego imienia – pasteryzacji. Zrewolucjonizował myślenie o chorobach zakaźnych i stworzył fundamenty, na których stoi mikrobiologia: Louis Pasteur.
Trudno dziś w to uwierzyć, ale w XIX wieku wciąż sądzono jeszcze, że organizmy żywe (z pewnością zaś robactwo i bakterie) powstają samoistnie z materii nieożywionej – powietrza, cieczy albo ciał stałych. Bohater artykułu nie tylko eksperymentalnie obalił tę teorię (sięgającą czasów Arystotelesa!), ale także opisał rolę bakterii w wywoływaniu stanów chorobowych. Jego dokonania leżą u podstaw współczesnej mikrobiologii i immunologii, a od jego imienia nazwano metodę konserwacji pożywienia i bakterię powodującą ptasią cholerę – oto historia Louisa Pasteura.
Zastanawiać się i kwestionować - to pierwszy krok umysłu ku odkryciom.
Gdy był chłopcem, niewiele zapowiadało, że zostanie akademikiem i naukowcem. Bardziej niż szkoła interesowało go wędkowanie i szkicowanie. W wieku 21 lat udało mu się jednak dostać do prestiżowej paryskiej École Normale Supérieure. Wkrótce potem rozkwitła jego kariera naukowa i badania z dziedziny krystalografii. W 1848 r. napisał prekursorską pracę na temat izomerów i chiralności cząsteczek. Jednak na drogę, która doprowadziła Pasteura do przełomowych odkryć z dziedziny mikrobiologii, immunologii i konserwacji żywności, trafił za sprawą badania prozaicznego tematu, jakim może wydawać się fermentacja.
W 1856 r. o poradę w zakresie zapobiegania kwaśnienia alkoholu poprosił go student, syn lokalnego wytwórcy win. Pasteur opisał w swoich kolejnych pracach rolę drożdży w procesie fermentacji alkoholowej oraz bakterii kwasu mlekowego w kwaśnieniu zanieczyszczonych nimi win. Zaproponował także skuteczną metodę sterylizacji napojów dzięki obróbce termicznej w temperaturze z zakresu 60 – 100 stopni Celsjusza. Przy tej okazji rozprawił się z ideą samorództwa mikroorganizmów, wygrywając spór z głoszącym ją Félixem Pouchet, dyrektorem Muzeum Historii Naturalnej w Rouen. Innym efektem tych badań była myśl, że drobnoustroje mogą być odpowiedzialne za procesy chorobotwórcze – tak samo jak za psucie się win.
Dalsze badania nad drobnoustrojami – tym razem powodującymi choroby jedwabników, drobiu i bydła – doprowadziły Pasteura do konstatacji, że ich osłabione formy nie tylko nie powodują występowania w pełni rozwiniętych objawów, ale są w stanie wytworzyć w organizmie reakcję immunologiczną uodporniającą na zakażenie wskutek późniejszego kontaktu ze zjadliwym wariantem bakterii czy wirusa. Do podobnych wniosków doszedł na przełomie XVIII i XIX w. Edward Jenner badając różne odmiany ospy. Jednak Pasteur jako pierwszy sztucznie osłabił zakaźne drobnoustroje, uzyskując ich potencjalnie dobroczynne, niewystępujące naturalnie w przyrodzie szczepy. W efekcie tych prac kolejno w 1879 i 1881 r. zaprezentował szczepionki na ptasią cholerę i wąglika. Tym samym obalił tezę o niemodyfikowalności właściwości ich szczepów głoszoną przez niemieckiego bakteriologia Roberta Kocha. W pierwszej połowie lat 80. XIX wieku badacze zawzięcie krytykowali nawzajem swoje osiągnięcia i podważali odkrycia, koniec końców obaj jednak setnie przyczynili się do poprawy zdrowia publicznego i mieli znaczący wkład w walkę z gruźlicą, będącą wówczas przyczyną nawet co trzeciego zgonu w Europie.
Rola nieskończenie małych rzeczy jest w naturze nieskończenie wielka.
Przełomowym dla medycyny i immunologii osiągnięciem Pasteura było skuteczne wyleczenie przy pomocy szczepionki 9-letniego chłopca pogryzionego przez wściekłego psa. W 1885 r. naukowiec położył na szali swoją karierę i – nie będąc lekarzem – podawał dziecku osłabione szczepy wirusa, by wyposażyć jego układ odpornościowy w odpowiednia przeciwciała. Terapia okazała się
skuteczna, jej twórca został okrzyknięty bohaterem (procesu przeciw niemu nikt więc nie wszczął), a jego sukces stał się podstawą do produkcji szczepionek i zapobiegania dzięki nim wielu śmiertelnym dotąd chorobom. Pasteur był jednym z prekursorów, dzięki którym prymitywna wcześniej, oparta na zabobonach i półprawdach medycyna zmieniła się w prawdziwą naukę.
